‘Ik word gepest op mijn werk’ …. dat klinkt behoorlijk lullig en dat is precies de reden waarom bijna niemand deze woorden gebruikt. ‘Pesten’, dat is toch iets van op het schoolplein? Typerende bijnamen verzinnen (Rooie! vetzak! Puistenkop!) … iemand in de poep duwen, zijn band leeg laten lopen: dat zijn de beelden die vooral bij ons opkomen.
Dat soort kinderachtige dingen gebeuren bij ons niet, zult u denken. Toch komen deze pesterijen in volwassen vorm binnen vrijwel elke organisatie voor: bijnamen verzinnen vinden we leuk, practical jokes maken we nog steeds en er worden nog regelmatig collega’s in de shit geholpen (bijvoorbeeld door ze een rotklus te geven of ze de schuld te geven van iets waar ze niet verantwoordelijk voor zijn)
Als volwassenen noemen we dit soort dingen een gebbetje, een geintje, een dolletje. En om dolletjes hoor je te lachen. Moet kunnen toch? Als je aangeeft zo’n dolletje helemaal niet te waarderen doe je al snel moeilijk. Daarom geven werknemers niet snel hun grens aan, gaan de dolletjes door en… wordt precies voldaan aan de definitie van pesten:
Pesten is een escalerend en langdurig proces waarin een individu op systematische wijze wordt geconfronteerd met negatief gedrag van anderen en moeilijkheden ondervindt om zichzelf hiertegen te verdedigen (Einarsen 1999). Belangrijk hierbij is dat het gaat om negatief gedrag in de ogen van het lijdend voorwerp. Iets wat als grapje is bedoeld kan door de ander heel negatief beleefd worden, ook zegt hij er niets van en lijkt hij soms mee te lachen.
Maar…. zult u misschien denken: Je kunt mensen toch niet verbieden om af en toe een geintje te maken? Het met toch niet te serieus worden allemaal? Klopt helemaal. Én het is belangrijk om je twee dingen te beseffen:
- Pesten op het werk omvat veel meer dan geintjes. Zo zijn roddelen en iemand buiten sluiten vormen van pesten die als zeer pijnlijk worden ervaren. Denk ook aan iemand het werk onmogelijk maken door hem bijvoorbeeld belangrijke informatie niet te geven.
- Af en toe een geintje is prima, zeker als het gewaardeerd wordt. Als de geintjes steeds tegen één persoon gericht zijn die zich bovendien niet weet te vereren is de uitwerking ronduit schadelijk.
Een organisatie zonder pesten? Dit is je winst!
Over de negatieve gevolgen van pesten is de afgelopen jaren veel gezegd en geschreven. Laten we het eens omkeren en kijken wat het een organisatie oplevert als het pesten weet uit te bannen:
- Een betere (psychische en fysieke) gezondheid van de niet meer gepeste medewerker
- 12 dagen minder ziekteverzuim per jaar – voor elke net meer gepeste medewerker (reken maar uit voor je eigen organisatie: in Nederland wordt 7,8% van de medewerkers gepest (TNO)
- Een aanvullende kostenbesparing van € 12.500 voor elke niet meer gepeste medewerker (door het uitblijven van reorganisatie van het werk, tijdelijke vervanging, en overuren door collega’s)
Bij de collega’s van de niet meer gepeste medewerker: minder werkstress en gevoelens van onveiligheid en angst (want ook getuigen van pesten worden in negatieve zin beïnvloed) = een betere sfeer = meer productiviteit = betere resultaten.
Zo voorkom je pesten tijdens het werk
Voor het uitbannen van pesten is essentieel om:
a. Pesten te signaleren
b. Pesten effectief aan te pakken als je het signaleert
c. Er alles aan te doen om pesten te voorkomen
Voor punt a. en b. bestaan er steeds meer uitstekende trainingsprogramma’s. Het voorkomen van pesten blijft vaak onderbelicht, terwijl hier juist de meeste winst te behalen is. Om te kunnen voorkomen moeten we eerst zicht hebben op de oorzaken. Waar komt pesten tijdens het werk uit voort? De wetenschappelijke onderzoeken zijn het op de volgende punten eens:
- De oorzaak ligt niet of nauwlelijks in de persoonlijkheidstrekken van het slachtoffer of de dader
- Pesten vindt vooral plaats binnen een slecht georganiseerde werkomgeving: waar taken en rollen onduidelijk zijn of overlappen, waar de taakeisen te hoog zijn, waar veel conflicten zijn die slecht worden opgelost, waar mensen niet zeker zijn van hun baan en waar geen duidelijk anti pestbeleid is.
- Pesten vindt veel minder plaats binnen teams/afdelingen/organisaties met een werknemersgerichte cultuur, waar collega’s elkaar steunen.
Daar ligt een hele mooie taak voor het management: van de CEO tot en met de leidinggevende van elke afdeling. Want ieder van hen heeft invloed op de sfeer, de duidelijkheid, de mensgerichtheid en de manier waarop zij met conflicten omgaan.
Ik zie in mijn werk ongelooflijk veel leidinggevenden die dit uitstekend doen. Én helaas zijn nog teveel van hun collega’s zich niet bewust van de positieve invloed die ze zouden kunnen uitoefenen. Sterker nog van de gepeste medewerkers wordt 64% gepest door collega’s en 48% door leidinggevenden! Daar zit niet altijd een kwade intentie achter: een leidinggevende is ook een gewoon mens die graag onderdeel wil uitmaken van een groep en zich niet altijd bewust is van het effect van zijn gedrag.
De leidinggevende die dat wel is weet dat hij een voorbeeldrol vervult: weet dat wat hij in de praktijk doet en zegt veel belangrijker is dan hetgeen hij in beleidsplannen verkondigt. Deze leidinggevende heeft aandacht voor de waardigheid van zijn mensen en voor de sociale steun van collega’s onderling. Hij is duidelijk over taken en rollen, pakt conflicten bij de kop, is in tijden van reorganisatie duidelijk over het proces en beperkt de onzekerheid zo veel mogelijk. Hij is duidelijk over het verschil tussen een dolletje en pesten en zit er bovenop als deze grens wordt overschreden.
Wilt u geen pestgedrag in uw organisatie ?
Wij begeleiden organisaties op maat met advies, training en coaching van het management, leidinggevenden en medewerkers. Interesse? Neem contact met ons op, dan bespreken we wat mogelijk en gepast is voor uw organisatie.